Sezon wyźrebień to dość stresujący czas dla właścicieli klaczy. Ten stres może częściowo wynikać z błędnego rozumienia prawidłowej długości okresu ciąży u koni.
W przeciwieństwie do innych ssaków, długość okresu ciąży u klaczy jest zróżnicowana. Jakże wielu właścicieli byłoby uszczęśliwionych, gdyby ich podopieczne były tak przewidywalne pod tym względem jak maciory. Ponad 94% macior rodzi pomiędzy 114 a 118 dniem od momentu krycia. Wielkie brawa dla tych zwierząt za konsekwencję.
U koni, niestety, długość okresu ciąży jest znacznie bardziej zmienna, a ciąże wahające się od 320 do 380 dni są zupełnie prawidłowe. Niektórzy specjaliści przesuwają tę granicę jeszcze dalej, twierdząc, że ciąże trwające 380 dni również mogą być uważane za normalne.
Długość ciąży u klaczy była badana w rozlicznych studiach. W jednym z nich oceniano ten parametr na przestrzeni dwóch lat na dwóch stadach klaczy rasy kłusak amerykański Standardbred, utrzymywanych w dwóch różnych stadninach. Średnia długość ciąży oceniana na podstawie 594 ciąż zakończonych urodzeniem żywego źrebięcia wynosiła 349 dni. Dalsza analiza wykazała, że dla klaczek średnia długość ciąży to 347 dni, natomiast dla ogierków 350 dni.
Określenia “przedwczesny” i “niedojrzały” często są uważane za synonimy. Jest to błąd. Z porodem przedwczesnym mamy do czynienia, kiedy źrebię rodzi się zbyt wcześnie w stosunku do prawidłowej długości okresu ciąży. Źrebięta niedojrzałe rodzą się w terminie, ale wyglądają jak wcześniaki. W obu przypadkach mają one jedwabistą sierść, miękkie i obwisające uszy, niewielkie wymiary ciała, kopulaste czaszki i wiotkie ścięgna. Takie źrebięta są też predysponowane do deformacji kończyn, ponieważ kości nadgarstka i stawu skokowego nie ulegają u nich normalnemu procesowi kostnienia.
Kiedy “wcześnie” oznacza “zbyt wcześnie”?
Źrebięta od zdrowych matek urodzone przed upływem 300 dnia ciąży rzadko przeżywają, ponieważ surfaktanty (substancje odpowiedzialne za rozwój układu oddechowego) nie działają u nich w taki sam sposób, jak u ludzi. Z kolei klacze z zapaleniem łożyska mogą urodzić żywe źrebię po znacznie krótszym niż normalnie okresie ciąży, ponieważ podwyższony poziom kortyzolu u matki przyspiesza rozwój płodu i lepiej przygotowuje jego organizm do życia poza macicą.
Źrebięta urodzone pomiędzy 300 a 320 dniem ciąży często wymagają intensywnej opieki neonatalnej, zazwyczaj w klinice weterynaryjnej, ale przy dobrej pielęgnacji często udaje im się przeżyć.
Źrebięta urodzone po upływie 370 dnia ciąży na ogół nie wykazują większych problemów. Niektóre mogą być mniejsze niż wskazywałaby na to długość ciąży, co jest efektem opóźnionego rozwoju wewnątrz macicy.
Ciąża przenoszona może być efektem zatrucia grzybami znajdującymi się w kostrzewie łąkowej, co jest powszechnym problemem w rejonach, gdzie klacze są wypasane na pastwiskach z udziałem tego gatunku traw lub karmione sianem z kostrzewy. Kostrzewę należy wyeliminować z diety klaczy źrebnej na dwa do trzech miesięcy przed przewidywanym terminem porodu. Zatrucie może spowodować wydłużenie okresu ciąży, ale ma też inne konsekwencje, takie jak zwiększenie grubości łożyska i osłabienie produkcji mleka. Problem braku mleka można rozwiązać, podając domperidon, będący antagonistą dopaminy, poczynając od 10-15 dnia przed przewidywaną datą porodu [4].
Właściciele koni niekiedy pytają o wywoływanie porodu u klaczy. Większość lekarzy nie wykonuje takiej interwencji, o ile życie klaczy nie jest w niebezpieczeństwie, ponieważ sztuczne wywoływanie porodu może wiązać się ze zwiększonym ryzykiem problemów przy wyźrebieniu i pogorszenia zdrowia źrebięcia tak, że może zajść konieczność zastosowania intensywnej opieki weterynaryjnej w celu ratowania jego życia.
Opieka żywieniowa nad źrebną klaczą polega głównie na zapewnieniu wysokoenergetycznej diety zawierającej kompletny zestaw witamin i minerałów. Poza dietą opartą na dobrych paszach objętościowych i koncentratach pasz treściwych, niektórym klaczom może pomóc suplementacja. Na przykład, dodatek kwasów tłuszczowych omega-3 z emulgowanego oleju lnianego dla koni Kentucky Karron Oil korzystnie wpływa na odporność, poprawia jakość siary, usprawnia pasywny transfer przeciwciał i podnosi wskaźniki rozrodu. Warto ponadto zadbać o właściwy poziom kluczowych składników mineralnych, witamin, antyoksydantów i pełnowartościowego białka, podając balancer RED MILLS 30% GROCARE, opracowany specjalnie z myślą o specyficznych potrzebach żywieniowych klaczy hodowlanych, ale odpowiedni również dla źrebiąt i koni młodych zagrożonych problemami ortopedycznymi.
*Ketchem, R., and M. Rix. 2014. Gestation length and inducing: What do we know? National Hog Farmer. (Accessed 4 March 2020.)
2Espy, B. Equine Reproduction from conception to birth. American Association of Equine Practitioners. (Accessed 5 March 2020.)
3Dicken, M., E.K. Gee, C.W. Rogers, and I.G. Mayhew. 2012. Gestation length and occurrence of daytime foaling of Standardbred mares on two stud farms in New Zealand. New Zealand Veterinary Journal 60:42-46.
4McCue, P.M. 2009. Domperidone. Colorado State University.
https://ker.com/equinews/gestation-in-mares-what-is-premature-what-is-overdue/
