Metody przygotowywania siana dla koni podlegały stałej ewolucji od momentu udomowienia tych zwierząt, szczególnie jeśli weźmiemy pod uwagę fakt, że konie robocze z konieczności spędzały więcej czasu w stajni niż na pastwisku.

Właściciele koni wiedzą, że zanieczyszczone powietrze w stajni może być przyczyną problemów oddechowych, a w skrajnych przypadkach nawet poważnie zagrozić jakości życia zwierzęcia. Niewątpliwie suche siano jest największym źródłem alergenów i czynników drażniących, które znajdują się nawet w najlepszej jakości paszy.

Siano stanowi podstawę końskiej diety i dlatego nie jesteśmy w stanie całkowicie odizolować koni od lotnych cząsteczek kurzu, które unoszą się w powietrzu w bezpośredniej bliskości końskich nozdrzy i mogą wywołać alergie i choroby układu oddechowego. Parowniki do siana firmy Haygain powstały jako próba rozwiązania tego problemu, a tak wyglądała ewolucja systemu parowania paszy.

Ewolucja metod parowania siana

1. Moczenie – tradycyjny, stosowany do wieków sposób radzenia sobie z kurzem w sianie polegał na moczeniu siana lub polewaniu go wodą, by zredukować pylenie się paszy.
2. Wrząca woda – następnie powstał pomysł polewania wrzącą wodą paszy umieszczonej w plastikowym pojemniku z pokrywą lub w zamykanym worku, co miało zapobiegać wydostawaniu się pary na zewnątrz.
3. Narodziny parownika Haygain – w 2009 roku firma Haygain opracowuje projekt jedynego na rynku parownika o naukowo potwierdzonej skuteczności.
4. Wersje “zrób-to-sam” – coraz więcej osób zaczyna konstruować swoje własne parowniki, usiłując uzyskać taką samą sprawdzoną skuteczność parowania, jaką oferują parowniki Haygain.
5. Inne marki – domowe modele parowników składające się z plastikowego pojemnika i małego generatora pary są nieskuteczne, a przy tym mogą stać się inkubatorem dla szkodliwych bakterii.
6. Naukowo udowodniona skuteczność – parowniki Haygain stanowią jedyną opartą na dowodach naukowych metodę  usuwania niemal 90% kurzu, bakterii, grzybów i pleśni.

1. Moczenie

Polewanie siana wodą lub moczenie było tradycyjnym i jedynym wówczas sposobem na zapobieganie przedostawaniu się lotnych cząstek, bakterii, alergenów i pleśni do powietrza, którym oddycha koń.

Długotrwałe namaczanie siana w wodzie może być skuteczne, ponieważ udowodniono, że już 10 minut moczenia może zredukować zawartość lotnych cząstek o 90%. Jednak NIE jest ono w stanie zabić szkodliwych bakterii, a przy bardzo długim moczeniu ich zawartość w paszy znacznie wzrasta (2,4). Poza tym brunatna woda pozostała po moczeniu jest w rzeczywistości 9 razy bardziej szkodliwa dla środowiska niż nieoczyszczone ścieki.

Moczenie to niezbyt higieniczny i wymagający mnóstwa pracy sposób, a przy tym, jak wykazały liczne badania, moczone siano jest najmniej atrakcyjne dla koni w porównaniu z sianem suchym, parowanym oraz sianokiszonką. Jeśli nie możemy się obejść bez moczenia, ponieważ, na przykład, musimy zredukować wartość kaloryczną paszy lub obniżyć poziom cukrów prostych, najlepiej jest najpierw moczyć (aby wypłukać cukry), a następnie parować (by oczyścić paszę) (3).

2. Wrzątek

Wydawało się, że pomysł polegający na polewaniu siana wrzącą wodą bezpośrednio z czajnika mógłby ewentualnie być skuteczny, jednak “parując” siano w ten sposób również tworzymy doskonałe środowisko do rozwoju bakterii i pleśni, ponieważ temperatura wewnątrz pojemnika szybko spada, a siano nie jest ani dobrze zmoczone, ani skutecznie uparowane.

3. Narodziny pomysłu na Haygain

W 2009 roku, opierając się na wynikach szeroko zakrojonych badań naukowych, firma Haygain jako pierwsza wprowadziła na rynek profesjonalny parownik do siana o udowodnionej naukowo skuteczności. Urządzenie posiada trzy istotne cechy konstrukcyjne. Pierwszą z nich jest opracowany w toku wieloletnich doświadczeń we współpracy z prof. Moore-Colyer z Royal Agricultural University w Cirencester opatentowany dystrybutor pary wyposażony w perforowane lance. Ten unikalny element pozwala na wprowadzenie bardzo gorącej pary do wnętrza parowanej porcji siana, dzięki czemu cała objętość paszy podlega procesowi oczyszczania. Druga istotna cecha konstrukcyjna to wydajny generator pary o dużej mocy, zaprojektowany i skonstruowany specjalnie na zamówienie firmy Haygain. Trzecią z nich jest izolowany pojemnik o podwójnych ściankach, który umożliwia osiągnięcie i utrzymanie bardzo wysokiej temperatury (ponad 100ºC) w czasie parowania. Rozliczne badania naukowe wykazały, że parowanie redukuje zawartość lotnych cząstek kurzu niemal o 99%, a także likwiduje bakterie, pleśń i drożdże, co polepsza jakość i czystość siana (2).

4. Wersje “zrób-to-sam”

Samodzielnie wykonywane parowniki do siana składają się zwykle ze standardowego, wyposażonego w kółka pojemnika z klapą oraz generatora pary przeznaczonego do usuwania tapet ze ścian. Na pierwszy rzut oka wygląda to nieźle, jednak w rzeczywistości taki parownik nie pozwala na osiągnięcie odpowiednio wysokiej temperatury, koniecznej do skutecznego parowania siana, a ponadto nie jest w stanie wprowadzić pary do wnętrza porcji siana, która paruje się wyłącznie z zewnątrz. Ponadto zwykłe kosze na śmieci z klapą oraz inne podobne pojemniki zwykle mają pojedyncze ścianki i nie są izolowane termicznie, przez co nawet jeśli para dotrze do porcji siana, ciepło będzie uciekało na zewnątrz, szczególnie w zimie. Dodatkowo istnieje ryzyko, że taki samodzielnie wykonany parownik stanie się inkubatorem dla szkodliwych bakterii, które będą dodatkowo zakażały paszę, tym bardziej, że wyniki jednego z badań wykazały, iż przedłużone moczenie siana skutkuje gwałtownym zwiększeniem ilości bakterii, drożdży i grzybów w moczonej paszy (4).

5. Inne marki parowników

Popularność karmienia parowanym sianem znacznie wzrosła od roku 2009. Setki tysięcy parowników Haygain są używane na całym świecie, więc inne firmy również zaczęły podejmować próby skonstruowania własnych wersji tych niezbędnych w stajni urządzeń. Wyglądają one podobnie, ale od oryginalnych parowników Haygain odróżnia je niższa cena, a także fakt, że ich cechy użytkowe są podobne do cech parowników konstruowanych domowym sposobem – nie mają one możliwości rozprowadzenia pary w całej objętości siana, ich pojemniki mają pojedyncze, nieizolowane ścianki, a generator pary i wąż doprowadzający nie są wystarczająco skuteczne. Inne marki, w przeciwieństwie do firmy Haygain, nie mogą poszczycić się opartym na wieloletnich badaniach doświadczeniem oraz dobroczynnym wpływem na zdrowie koni. Ponadto wyniki badań wskazują, że nieizolowane pojemniki oraz brak systemu wprowadzającego parę do wnętrza porcji siana nie pozwalają na osiągnięcie wystarczająco wysokiej temperatury oraz uniemożliwiają równomierne uparowanie paszy. Parowniki konstruowane domowym sposobem oraz urządzenia innych firm niż Haygain mogą w rzeczywistości pogarszać jakość higieniczną parowanego siana, ponieważ wilgotne i ciepłe środowisko, jakie tworzą, nie tylko nie rozwiązuje problemu kurzu w paszy, ale również może działać jak inkubator dla bakterii.

6. Naukowo udowodniona skuteczność

Parowniki do siana firmy Haygain nadal pozostają jedyną opartą na naukowych podstawach metodą ograniczania o niemal 99% zawartości lotnych cząstek kurzu, bakterii, grzybów i pleśni w sianie i sianokiszonce. Parowniki Haygain są polecane przez lekarzy weterynarii, naukowców, trenerów, jeźdźców i właścicieli koni na całym świecie.

Bibliografia:

1. Blackman, M. & Moore-Colyer, Meriel. (1998). Hay for horses: The effects of three different wetting treatments on dust and nutrient content. Animal Science. 66. 745 – 750.
2. Meriel J.S. Moore-Colyer, Jessica L.E. Taylor, Rebecca James,The Effect of Steaming and Soaking on the Respirable Particle, Bacteria, Mould, and Nutrient Content in Hay for Horses, Journal of Equine Veterinary Science, Volume 39, 2016, Pages 62-68.
3. Moore-Colyer MJS, Lumbis K, Longland A, Harris P (2014) The Effect of Five Different Wetting Treatments on the Nutrient Content and Microbial Concentration in Hay for Horses. PLoS ONE 9(11): e114079.
4. Wyss, U. and Pradervand, N. (2016) Steaming or Soaking. Agroscope Science Nr 32 p32-33.

https://www.haygain.com/blogs/news-and-events/the-evolution-of-steaming