Nawet “dobre” na pierwszy rzut oka siano dla koni może zawierać coś niedobrego.
W diecie normalnego, zdrowego konia siano zapewnia od 50 do 90% potrzebnych składników pokarmowych, więc warto uważnie przyjrzeć się tej paszy. Istnieje sporo niejasności w kwestii tego, co dokładnie oznacza określenie “dobre siano dla koni”. Wartość pokarmowa i czystość paszy to dwie różne cechy, które niekiedy są pochopnie i niesłusznie wrzucane do jednego worka.
O jakości siana decydują dwie główne cechy. Pierwszą z nich jest wartość pokarmowa i przydatność dla danego konia, która zależy od intensywności pracy oraz wieku zwierzęcia. Drugą z nich jest “jakość higieniczna” – zawartość zanieczyszczeń naturalnie powstających podczas uprawy trawy na siano oraz koszenia, suszenia, zbioru, transportu i przechowywania paszy. Obecność tych zanieczyszczeń (kurzu, pleśni itd.) sprawia, że podstawowa pasza w żywieniu koni jest jednocześnie jednym z głównych winowajców odpowiedzialnych za słabą jakość powietrza w stajni, która z kolei ma bezpośredni związek z chorobami układu oddechowego koni.
Przydatność do żywienia
Według opinii profesor Moore-Colyer w kwestii wartości pokarmowej nie ma czegoś takiego jak najlepsze siano. Wszystko zależy od konia. Jeśli nasz koń jest otyły, potrzebne będzie siano o niewielkiej wartości odżywczej, dzięki któremu będzie on mógł spędzać wystarczająco dużo czasu na jedzeniu bez obawy o wzrost wagi. Konie są przystosowane do pasienia się przez całą dobę, a ich układ pokarmowy funkcjonuje najlepiej, jeśli ma zapewniony stały dopływ paszy.
Z kolei intensywnie trenujący koń sportowy będzie potrzebował paszy o wysokim poziomie energii strawnej, której głównymi źródłami są węglowodany i tłuszcze. Podobnie jak człowiek, koński sportowiec potrzebuje więcej energii, ponieważ dużo jej zużywa.
Obecnie znacząca większość koni nie pracuje zbyt ciężko, więc można z powodzeniem podawać im wyłącznie pasze objętościowe. (Pasze objętościowe to zbiorcze określenie opartych wyłącznie na surowcach roślinnych pasz dla zwierząt gospodarskich. Siano, sianokiszonka i kiszonka to właśnie pasze objętościowe.)
Jednak u wielu koni tak się nie da. Niedawno przeprowadzone badanie nad zwyczajami właścicieli koni dotyczącymi karmienia wykazało niestety, że w 70% przypadków właściciel rutynowo podawał pasze treściwe jako uzupełnienie diety opartej na sianie. Profesor Moore-Colyer twierdzi, że gdybyśmy niepotrzebnie nie żywili naszych koni paszami treściwymi, nie mielibyśmy tylu problemów z chorobami metabolicznymi. (Schorzenia metaboliczne wymagają ścisłego ograniczenia diety, szczególnie w kwestii cukrów prostych).
Zasady żywienia koni zalecają, by dzienna dawka siana lub sianokiszonki stanowiła od 1 do 1,5% masy ciała konia. We wspomnianym powyżej badaniu okazało się, że bardzo niewielu właścicieli koni ważyło porcje siana, natomiast znacząca większość rzeczywiście ważyła pasze treściwe. To odkrycie świadczy o istnieniu pewnego niezrozumienia w kwestii roli siana w diecie koni.
Składniki odżywcze
Siano dla koni ma bardzo zróżnicowaną wartość odżywczą. Nawet w obrębie tego samego rodzaju paszy poziom energii, białka, witamin i minerałów zależy od rejonu, z którego zebrano siano, od gleby, na której rosła trawa, terminu zbioru oraz od pogody w czasie suszenia i zbioru.
Niemniej jednak można pokusić się o kilka ogólnych stwierdzeń.
- Siano z lucerny ma stosunkowo dużo energii, białka, wapnia i witaminy A.
- Siano z traw na ogół ma mniej białka i energii, ale więcej włókna niż lucerna.
Dlatego właśnie siano z traw często lepiej odpowiada potrzebom żywieniowym większości koni dorosłych, natomiast lucerna stanowi stały składnik diety koni wyścigowych pełnej krwi, ponieważ ich zapotrzebowanie na energię strawną jest bardzo wysokie.
Najlepszym sposobem określenia zawartości poszczególnych składników jest analiza laboratoryjna siana, jeśli natomiast nie jest to możliwe, możemy dokonać wizualnej oceny, która również dostarczy istotnych wskazówek. Jest to dość proste i nawet osoby nie posiadające zbyt dużej wiedzy na temat siana będą w stanie określić, jak wygląda siano o dużej wartości pokarmowej.
Siano o wysokim poziomie energii będzie
* zielone
* złożone z cienkich, delikatnych źdźbeł
* miękkie i elastyczne.
Może również pachnieć podobnie do zielonej herbaty. Potrzyjmy w dłoniach garść takiego siana – w dotyku nie powinno być zbyt szorstkie. Natomiast siano o niskiej wartości energii strawnej będzie suche i będzie przypominało słomę. W dotyku może być kłujące i może wydzielać zapach pleśni.
Siano o najwyższej wartości odżywczej będzie zawierało więcej miękkich liści niż twardych źdźbeł. Jeśli będzie zbyt suche, źdźbła mogą zacząć się kruszyć, co zwiększy znacznie ilość lotnych cząsteczek w paszy. Z kolei zbyt duża wilgotność to większe prawdopodobieństwo rozwoju pleśni i namnażania się bakterii.
Jakość higieniczna siana
Czystość to drugie kryterium oceny jakości siana. Poza widocznymi na pierwszy rzut oka przypadkami nadmiernego pylenia lub zapachu pleśni, zazwyczaj trudno ją ocenić bez mikroskopu.
Zanieczyszczenia najczęściej spotykane w sianie (również w tym “dobrym”) to: kurz, pleśń, grzyby, bakterie i inne alergeny. Te mikroskopijne cząstki unoszą się w powietrzu i z łatwością przenikają do płuc konia, wywołując stan zapalny i utrudniając transport tlenu z płuc do krwiobiegu, co z kolei upośledza wydolność wysiłkową zwierzęcia.
Ludzkie oko zwykle nie jest w stanie dostrzec cząstek mniejszych niż 40 mikrometrów, przez co niewidoczne pozostają najbardziej niebezpieczne drażniące cząstki, mające zdolność przenikania głęboko do płuc. Parowanie siana w wysokiej temperaturze to jedyna metoda ochrony przed tymi niebezpiecznymi cząstkami, które znajdują się w każdym rodzaju siana, w tym również w sianie o wysokiej wartości odżywczej.
Wykorzystująca parę wprowadzaną do wnętrza porcji siana zamkniętej w izolowanym termicznie pojemniku, technologia firmy Haygain obniża o 99% ilość lotnych cząstek kurzu i alergenów w paszy. Kluczem do sukcesu jest wysoka temperatura pary, sięgająca przynajmniej 100°C, która pozwala na skuteczną redukcję ilości alergenów.
Parowane siano jest dobre dla wszystkich koni, niezależnie od wieku lub stopnia zaawansowania w treningu. Silne ograniczenie ilości lotnych cząstek zmniejsza zapylenie powietrza w stajni, zatem pozytywnie wpływa na zdrowie płuc jej mieszkańców, a także samych ludzi.
https://www.haygain.com/blogs/news-and-events/understanding-hay-quality?_pos=1&_sid=de5fbe9df&_ss=r
