Wprowadzenie: nerwowy koń a mikroflora jelitowa

Każdy z nas zna takiego nieprzewidywalnego, lękliwego i płochliwego konia, który sprawia trudności w codziennej pracy. Jeśli to nasz własny koń ma takie problemy, to czyż nie szukaliśmy sposobu, by pomóc mu się wyciszyć? Czy nie próbowaliśmy różnych suplementów lub technik treningowych, ale wszystko to nie przyniosło szczególnie spektakularnych sukcesów?

Opierając się na wynikach najnowszych badań, naukowcy sugerują, że zamiast skupiać się wyłącznie na uspokojeniu nerwowego konia za pomocą różnych dodatków do paszy i suplementów, powinniśmy raczej zająć się jego przewodem pokarmowym, a konkretnie mikroflorą jelitową.

Dlaczego niektóre konie są płochliwe i nerwowe? — dieta i zachowanie

Czy dieta i mikroflora jelitowa konia są odpowiedzialne za niepożądane zachowania?

Istnieją anegdotyczne dowody mówiące, że to, co koń dostaje do żłobu, ma związek z jego zachowaniem, a dieta wysokoskrobiowa może prowadzić do zmian zachowania, powodując u koni płochliwość, nerwowość i stan pobudzenia, mówi prof. Jo-Anne Murray z Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu w Glasgow.

Oś mikrobiom–jelito–mózg — jak jelita komunikują się z mózgiem

To specjalne powiązanie między centralnym układem nerwowym a przewodem pokarmowym wyjaśnia, w jaki sposób dieta wpływa na zachowanie (np. nadaktywność i pobudliwość) oraz jak mózg i samopoczucie zwierzęcia wpływają na funkcjonowanie przewodu pokarmowego. Naukowcy włączyli mikroflorę jelitową do tej sieci powiązań, co nazwano osią mikrobiom–mózg–jelito.

Badania naukowe: dieta konia, bakterie jelitowe i zachowanie

Badania nad osią mikrobiom–jelito–mózg u koni

W badaniu z 2015 roku francuscy naukowcy porównali konie na diecie bogatej w siano z końmi na diecie wysokoskrobiowej i stwierdzili:

• Konie na dietach wysokoskrobiowych miały więcej bakterii beztlenowych oraz bakterii rozkładających skrobię.
• Nerwowe zachowania nasilały się razem ze wzrostem liczby bakterii rozkładających skrobię.

Zmiany w składzie mikroflory jelitowej mogą więc wiązać się z nasileniem niepożądanych zachowań u koni.

Czym jest mikroflora jelitowa i jak działa?

Rola mikrobiomu jelitowego u koni

W każdym gramie treści jelita grubego żyje ogromna liczba mikroorganizmów: bakterii, pierwotniaków i grzybów — które:

• ułatwiają trawienie i wchłanianie składników odżywczych,
• wspierają ochronę organizmu przed patogenami,
• wytwarzają kwasy tłuszczowe, które koń wykorzystuje jako źródło energii.

Również u ludzi mikrobiom jelitowy wpływa na produkcję neuroprzekaźników, takich jak dopamina i serotonina (hormon szczęścia!), które mogą oddziaływać na układ nerwowy i mózg.

Badania naukowe a rzeczywistość — dieta i zdrowie jelit konia

Naturalna dieta konia opiera się na częstych, małych porcjach paszy wysokowłóknistej. Jednak obecnie stosowane diety i metody karmienia często oznaczają mniejszą dawkę włókna, ale większą – kalorii (czyli głównie skrobi i cukrów), co może wpływać na mikrobiom jelitowy.

Stres żywieniowy i zachowania u koni

Dieta z dużą ilością skrobi i małą ilością włókna określana jest mianem stresującej żywieniowo. Stres pokarmowy objawia się m.in. nasiloną czujnością, niepokojem, lękiem, nerwowością czy zachowaniami stereotypowymi (np. łykawość i tkanie).

Praktyczne wskazówki żywieniowe dla lepszej równowagi mikrobiomu jelitowego

Jak stopniowo wprowadzać zmiany w diecie nerwowego konia?

Pasze wysokoskrobiowe najlepiej jest podawać wraz z inną paszą o dużej zawartości łatwostrawnego włókna, na przykład z granulatem z lucerny, wysłodkami lub gotową paszą o dużej zawartości włókna i niskim poziomie skrobi, na przykład GAIN EasyGo Cubes. Takie zestawienie spowalnia wchłanianie glukozy do krwi i ogranicza zmiany w składzie mikroflory jelit.

Dodatek oleju lub paszy wysokotłuszczowej również może wywoływać zmiany równowagi bakteryjnej jelit, jednak ten efekt nie występuje, jeśli dawka tłuszczu jest niewielka.

Dawka około 1 ml oleju na kilogram masy ciała konia dziennie może wspomóc równowagę mikrobiologiczną jelit.

Konie sportowe uzyskują energię ze skrobi i tłuszczów, ale trzeba zawsze pamiętać, że:

• Bezpieczna dawka skrobi w jednym posiłku to nie więcej niż 1 g na 1 kg masy ciała konia.

Znaczenie włókna w diecie

Podawanie pasz wysokoskrobiowych wraz z paszą bogatą we włókno (np. sianem, wysłodkami) spowalnia wchłanianie glukozy i zmniejsza negatywny wpływ na mikrobiom jelitowy.

Zmiany paszy powinny być wprowadzane powoli i stopniowo, aby mikroorganizmy jelitowe miały czas na adaptację do nowego składu diety. Pozwala to uniknąć problemów zdrowotnych, takich jak kolka.

Podsumowanie — zdrowie jelit kluczem do spokoju konia

Naukowcy są przekonani, że mikrobiom jelitowy odgrywa kluczową rolę w zachowaniu koni. Zmiany w diecie powodują zmiany składu mikrobiomu, co może wpływać na zachowanie — w tym zwiększać płochliwość i nerwowość.

Zdrowie przewodu pokarmowego jest kluczem do dobrego samopoczucia konia, dlatego ważne jest stosowanie praktyk żywieniowych, które wspierają równowagę mikrobiologiczną jelit:

• dieta o wysokiej zawartości włókna,
• unikanie nagłych zmian w karmieniu,
• podawanie siana przed paszami treściwymi,
• stosowanie pasz treściwych tylko wtedy, gdy praca konia tego wymaga.