Konie mają zdolność silnego pocenia się, co stanowi doskonały sposób na schłodzenie organizmu, ale jednocześnie prowadzi do utraty elektrolitów i wody.
Praca mięśni zawsze generuje ciepło, czy to podczas spaceru po pastwisku, czy podczas wyścigu. Część tego ciepła organizm wykorzystuje do podtrzymania funkcji życiowych i ogrzewania, a nadmiar musi zostać usunięty lub rozproszony, jeśli zwierzę ma skutecznie regulować temperaturę ciała.
Nadmiar ciepła może być usunięty na kilka sposobów. U koni dokonuje się to głównie poprzez pocenie się (85%), a tylko do pewnego stopnia podczas oddychania (15%). Z kolei psy pozbywają się ciepła głównie podczas oddychania, czyli dyszą, a pocą się w bardzo niewielkim stopniu.
Zdolność pocenia się u koni jest kilkakrotnie większa niż u innych zwierząt, a ludzką przewyższa prawie trzykrotnie. Konie są w stanie wyprodukować od 10 do 15 litrów potu na godzinę. Na przykład, w czasie lekkiego treningu w kłusie i galopie koń jest w stanie utracić od pięciu do siedmiu litrów potu, natomiast podczas intensywnego, ale krótkotrwałego wysiłku ilość ta może wzrosnąć do 10 litrów.
Jest to bardzo skuteczny system chłodzący, ale ma również swoje wady. Koński pot jest hipertoniczny, czyli zawiera więcej soli niż płyny ustrojowe zwierzęcia, w przeciwieństwie do hipotonicznego potu ludzkiego. Dlatego też konie tracą z potem więcej elektrolitów niż ludzie. W porównaniu z nami tracą też ogromną ilość wody, co zwiększa ryzyko odwodnienia i dalszej utraty elektrolitów, a więc także zaburzeń równowagi elektrolitowej.
Elektrolity to składniki mineralne rozpuszczone w płynach ustrojowych. Mają one kluczowe znaczenie dla szerokiego spektrum funkcji organizmu, takich jak regulacja nawodnienia komórek, przekazywanie impulsów nerwowych i skurcze mięśni, a także praca serca, przesuwanie wody i treści pokarmowej przez jelita oraz filtrowanie produktów przemiany materii w nerkach i wątrobie.
Delikatna równowaga pomiędzy zawartością wody i stężeniem elektrolitów w organizmie jest kluczowa dla prawidłowego funkcjonowania mięśni oraz dla usuwania ciepła z organizmu konia. Brak równowagi lub zbyt niski poziom elektrolitów może być przyczyną szybkiej męczliwości i skurczu mięśni, pogorszenia wytrzymałości i spowolnienia regeneracji po treningu, mięśniochwatu oraz może wywoływać nieprawidłowe, podobne do czkawki skurcze przepony.
Każdy składnik elektrolitowy odgrywa w organizmie własną specyficzną rolę:
- Sód bierze udział w regulacji poziomu nawodnienia oraz podtrzymuje prawidłowe ciśnienie krwi.
- Chlorki utrzymują równowagę kwasowo-zasadową.
- Potas reguluje zawartość wody w komórkach oraz jest kluczowy dla optymalnego funkcjonowania mięśnia sercowego, mięśni szkieletowych oraz nerek. Przy obniżeniu poziomu potasu dochodzi do zmniejszenia zdolności do kurczenia się oraz siły skurczu mięśni, a także do osłabienia tonusu mięśniowego.
- Wapń odpowiada za prawidłową czynność skurczową mięśni szkieletowych i mięśnia sercowego. Silny niedobór tego pierwiastka wywołuje u koni stan podobny do czkawki, kiedy przepona kurczy się w rytm uderzeń serca. Wapń to również budulec tkanki kostnej oraz zębów, a także czynnik regulujący prawidłową czynność serca, nerwów i mięśni oraz krzepliwość krwi.
- Magnez jest istotny dla prawidłowego funkcjonowania mięśni, procesów kościotwórczych, a także działa wyciszająco na nerwowe zachowania.
Zachwianie równowagi elektrolitowej lub utrata któregoś ze składników wpływa na organizm konia na wiele sposobów. Na przykład jednoczesna utrata sodu, chlorków, potasu i magnezu silnie zakłóca pracę nerwów i mięśni. Z kolei spadek poziomu sodu i potasu szybko doprowadza do osłabienia uczucia pragnienia i apetytu, a więc opóźnia powrót do prawidłowego nawodnienia, a niedobór magnezu i wapnia może prowadzić do pobudzenia nerwu błędnego, co wywołuje objawy podobne do czkawki.
Do utraty elektrolitów lub zaburzeń równowagi elektrolitowej może dojść u konia przy utracie ponad 10 litrów potu na godzinę lub po dłuższych epizodach szczególnie obfitych potów. Uzupełnienie poziomu elektrolitów po treningu jest zasadnicze dla optymalnego stanu zdrowia i możliwości fizycznych konia, a ponadto opóźnia moment wystąpienia uczucia zmęczenia i przyspiesza regenerację po treningu.
Istotne jest, by proporcje minerałów w składzie suplementów elektrolitowych odpowiadały składowi elektrolitowemu potu, a ich dawki były tak dobrane, by skutecznie uzupełniać utracone składniki mineralne. Dawki elektrolitów zależą od poziomu wytrenowania konia, obciążenia treningiem oraz warunków otoczenia. Suplementy elektrolitowe powinny również zawierać glukozę lub sacharozę – substancje dostarczające łatwo dostępnej energii oraz przyspieszające absorpcję minerałów. Ponadto koń musi mieć stały, swobodny dostęp do wody pitnej.
Aby uzupełnić składniki usunięte z potem, elektrolity dla koni Derbymed Isoton należy zawsze podawać rozpuszczone w wodzie. W przeciwnym razie może dojść do dalszego odwadniania organizmu, ponieważ wysokie stężenie elektrolitów sprawia, że woda “przechodzi w złą stronę”. Na przykład, po podaniu doustnej pasty elektrolitowej na sucho stężenie elektrolitów w jelitach wzrasta i powoduje “wyciąganie” wody z okolicznych naczyń krwionośnych, co przynajmniej na krótką metę powoduje dalsze odwodnienie mięśni.
Podawanie odwodnionemu koniowi wody bez dodatku elektrolitów również opóźnia powrót do prawidłowego balansu płynów. W wyniku utraty elektrolitów stężenie sodu we krwi spada, przez co nie dochodzi do uruchomienia mechanizmu pragnienia. Dlatego też podawanie samej wody po epizodzie intensywnych potów jeszcze bardziej zredukuje stężenie sodu i całkowicie zniechęci konia do picia. Ważne jest, aby po intensywnym treningu podać koniowi wodę z dodatkiem elektrolitów, szczególnie sodu i chlorków. Udowodniono, że podanie koniowi suplementu elektrolitowego na etapie schładzania po pracy redukuje czas skutecznej regeneracji z 12-24 godzin do 45 minut.
Sód i chlorki stanowią największy procent elektrolitów usuwanych wraz z potem. Można je z łatwością uzupełnić, podając koniowi sól kuchenną, jednak przy bardzo intensywnym treningu może się to okazać niewystarczające, więc takim koniom lepiej jest podawać suplementy elektrolitowe o składzie opracowanym specjalnie dla koni sportowych. Produkty zawierające dwuwęglan sodu przeznaczone są dla zwierząt chorych i lepiej nie podawać ich koniom sportowym, ponieważ u koni organizm nie wydala dwuwęglanów drogą pocenia się.
Nie da się podawać koniowi elektrolitów “na zapas” poprzez codzienną suplementację preparatu, ponieważ organizm zwierzęcia usuwa to, czego w danym momencie nie potrzebuje. Z kolei interwencyjne podanie dawki elektrolitów na 1 do 4 godzin przed startem wydłuża aż o 23% czas, jaki upływa od startu do momentu wystąpienia objawów zmęczenia.
Na równowagę elektrolitową i ilość wydzielanego potu wpływa również dieta zwierzęcia. Diety oparte na zbożach zakwaszają organizm, co powoduje utratę cennych elektrolitów, głównie wapnia, w trakcie trawienia zboża. Wapń odgrywa ważną rolę również w funkcjonowaniu nerwów i mięśni, dlatego u młodych koni skłonnych do mięśniochwatu elektrolity powinny być stałym składnikiem dawki pokarmowej.
https://foranequine.com/expert-advice/electrolyte-loss-heat-stress-and-dehydradtion/
