Wyjazdy na zawody (i na szkolenia) mogą być dla naszego konia źródłem stresu i narażać go na problemy z zachowaniem, kłopoty trawienne i choroby zakaźne.
Zawody to bardzo ekscytujące wydarzenia, a jeźdźcy zwykle odliczają dni od jednej imprezy do drugiej. Nie możemy się doczekać dnia zawodów, by pokazać nasze konie i nasze umiejętności jeździeckie z jak najlepszej strony. Tymczasem dla naszych wierzchowców zawody mogą być źródłem lęku i stresu.
Nie jesteśmy w stanie całkowicie wyeliminować stresu, jakiego doświadczają konie podczas wyjazdów, ale możemy podjąć pewne działania zapobiegawcze, które pozytywnie wpłyną na dobrostan zwierząt oraz bezpieczeństwo ludzi.
Przed i w trakcie startów konie spotykają się z różnymi czynnikami wywołującymi stres. Są to:
- Transport na zawody
- Izolacja od stada
- Nieznane otoczenie
- Obciążenia psychiczne i fizyczne związane z wysiłkiem
- Zmiany stylu utrzymania, w tym dłuższy postój w boksie
Dlaczego powinniśmy zwracać na to uwagę?
Z perspektywy końskiego dobrostanu warto zwracać uwagę na konie obciążone stresem silnym, lecz przemijającym, ale również na te doświadczające chronicznych stanów stresowych, które są znacznie większym problemem.
Pewien poziom stresu jest normalny i można go zaakceptować, jeśli jednak będziemy naciskać na starty, nie umożliwiając koniom przyzwyczajenia się do nowego miejsca, stres krótkotrwały może przerodzić się w stres przewlekły. Może to potencjalnie zaszkodzić zdrowiu zwierzęcia przez, na przykład, obniżenie odporności oraz wrzody żołądka.
Podczas zawodów zestresowane konie często są bardziej reaktywne, pobudliwe i nieprzewidywalne w zachowaniu, stwarzając zagrożenie dla bezpieczeństwa własnego oraz obsługujących je ludzi. Z drugiej strony może się też zdarzyć, że silnie zestresowany koń przestanie w ogóle reagować na otoczenie.
Długotrwały stres może objawiać się nie tylko jako niepożądane zachowanie, ale również jako całkowite odcięcie się od bodźców z otoczenia, na czym ucierpią wyniki sportowe. Poza ogólnym złym samopoczuciem konie mogą doświadczać również wyuczonej bezradności w sytuacji, kiedy nie są w stanie uciec z wywołującego lęk środowiska. To oczywiście ekstremalny przypadek, ale musimy być na to uczuleni. Uważna obserwacja reakcji konia na otoczenie na zawodach jest bardzo istotna.
Jak zmniejszyć stres?
Jako jeździec lub luzak możemy podjąć pewne kroki, by pomóc koniowi poczuć się bezpiecznie i dobrze zaprezentować się na zawodach, dbając jednocześnie o własne bezpieczeństwo.
W pierwszej kolejności przyzwyczajmy konia do wyjazdów w mniej stresujące miejsca.
Zabierajmy konia na krótkie wyjazdy w różne miejsca po to, by miał szansę zobaczyć nowe rzeczy, jeszcze zanim zabierzemy go na zawody, gdzie dużo się dzieje. Najlepiej zacząć od krótkich wyjazdów do innych stajni i na spokojniejsze imprezy, jak na przykład szkolenia i kliniki.
Stopniowo przyzwyczajajmy zwierzę do przebywania z dala od macierzystej stajni i do spotkań z obcymi końmi w nieznanych miejscach. Dajmy mu okazję przyzwyczaić się do atmosfery zawodów, zaczynając od niezbyt wysokich klas i niezbyt dużych imprez, ponieważ jeśli my nie będziemy aż tak nastawieni na osiągnięcie wyniku, nasz poziom stresu będzie znacznie niższy, co bezpośrednio wpłynie też na redukcję stresu u konia.
Jeśli jest taka konieczność, przyzwyczajajmy konia do przebywania w boksie jeszcze w macierzystej stajni.
Planując noclegi na miejscu zawodów i mając konie zwykle utrzymywane bezstajennie, dajmy im szansę przyzwyczaić się do dłuższego pobytu w zamknięciu, przyprowadzając je do boksu najpierw na krótko, a następnie na coraz dłuższy czas.
Redukujmy stres związany z transportem.
Warto dobrze przygotować konia do podróży, zwłaszcza jeśli ma ona trwać dłużej niż cztery godziny. Obniżamy w ten sposób poziom stresu, który może osłabiać układ immunologiczny i prowadzić do zaburzeń oddechowych i trawiennych. Powinniśmy się upewnić, że nasz koń jest przyzwyczajony do wchodzenia do przyczepy i pozostawania w niej. Badania naukowe (Schmidt i wsp. 2010) wskazują, że potrzeba około 10 podróży przyczepą, by koń przyzwyczaił się do transportu. Konie muszą mieć również stały dostęp do siana przed załadunkiem, a także w czasie jazdy. Powinny też mieć możliwość opuszczania głowy, dzięki czemu ich drogi oddechowe będą się samoistnie oczyszczały ze śluzu i kurzu.
Po przyjeździe na miejsce, w którym rozgrywają się zawody, należy podać koniom siano na ziemi tak, by mogły jeść w naturalnej dla nich pozycji, a ich drogi oddechowe miały szansę się oczyścić. Dobrze działa również pasienie z ręki, szczególnie jeśli na zawodach nie mamy dostępu do boksu.
Ograniczajmy lęk separacyjny.
Jeśli nasz koń odczuwa lęk, kiedy odłączymy go od innych koni w stajni lub na padoku, warto ćwiczyć stopniowe oddalanie się i pozostawanie z dala od stada jeszcze zanim zabierzemy go na zawody. Czasem obecność drugiego konia w przyczepie lub w stajni na zawodach pomaga zredukować stres, ale równie dobrze może pogorszyć sprawę, ponieważ lęk separacyjny może powrócić lub się nasilić. Możemy wtedy po przyjeździe na miejsce spróbować rozdzielić oba konie i umieścić je w innych stajniach tak, by nie mogły się nawzajem widzieć ani słyszeć.
Zadbajmy o przewód pokarmowy konia.
Aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia wrzodów wywołanych stresem, warto przed planowanym wyjazdem zapytać lekarza weterynarii o suplementy diety i leki zapobiegające rozwojowi tej choroby.
Zapewnijmy stały dostęp do siana.
Zadbajmy, by zwierzę miało stały dostęp do siana. Pomoże to ograniczyć ryzyko wystąpienia wrzodów żołądka, zapobiegnie nudzie i odwróci uwagę konia od napiętej atmosfery zawodów, ponieważ możliwość naturalnego pobierania paszy jest świetnym remedium na stres.
Na zawody należy również zabrać zapas paszy treściwej i siana, by uniknąć komplikacji żołądkowych spowodowanych zmianą paszy. Warto też zabrać ze stajni kilka kanistrów wody lub dodawać do wody na zawodach jakiś dodatek smakowy (do którego trzeba przyzwyczaić konia jeszcze w domu) po to, by koń miał ochotę normalnie pić.
Zapewnijmy koniowi chwile relaksu.
Wyprowadźmy konia z boksu i pozwólmy mu pobyć chwilę z dala od zwykłego na zawodach zamieszania. Warto zabrać zwierzę na spacer w ręku, popaść na trawie lub znaleźć spokojniejsze miejsce i lekko polonżować lub popracować z ziemi – zrobić coś niewymagającego i bez stresu, a wówczas koń również powinien się nieco zrelaksować.
Zapewnijmy koniowi dzienną dawkę ruchu.
Pamiętajmy, że podczas zawodów konie spędzają większość dnia w boksie. Nawet koń na co dzień utrzymywany głównie w stajni, będąc na zawodach nie ma możliwości skorzystania ze zwykłej dawki ruchu na padoku ani pod siodłem, jak ma to miejsce w domu. Dlatego też poza rozgrzewką i samym startem warto zapewnić zwierzęciu dodatkowy ruch – pospacerować z nim w ręku, pojechać na krótki teren lub polonżować przez chwilę, by pomóc mu pozbyć się nadmiaru nerwowej energii.
Nie wymagajmy od konia zbyt wiele.
Upewnijmy się, że nasz koń jest dobrze przygotowany do pracy, której będziemy od niego wymagać. Należy wybierać konkursy odpowiadające poziomowi umiejętności i wyszkolenia wierzchowca, inaczej może się okazać, że prosimy konia o zrobienie czegoś, do czego nie jest przygotowany ani fizycznie ani psychicznie.
Z drugiej strony dzień zawodów nie powinien być dla nas jedyną okazją, by nauczyć konia czegoś nowego.
Zapewnijmy mu rozrywkę w stajni.
Konie ciekawskie i mające skłonność do brania wszystkiego do pyska mogą skorzystać z zabawek boksowych. Jeśli w macierzystej stajni korzystają z takich udogodnień, warto zabrać je również na zawody po to, by boks wyglądał jak najbardziej znajomo i po to, by zwierzęta mogły się czymś zająć w czasie pomiędzy startami.
Sprawdźmy dopasowanie sprzętu.
Upewnijmy się, że siodło i ogłowie są dobrze dopasowane i prawidłowo założone (np. nachrapnik nie jest zbyt mocno dopięty) i nie sprawiają zwierzęciu bólu lub dyskomfortu. Konie nie będą się tak silnie stresowały i wypadną lepiej, jeśli będzie im wygodnie.
Zastosujmy suplementy uspokajające.
Jeśli pomimo wszystkich naszych zabiegów i przygotowań koń nadal się mocno stresuje, możemy poeksperymentować z suplementami zawierającymi (dozwoloną przez przepisy jeździeckie) dawkę takich składników, jak magnez i tryptofan, na przykład Derbymed Relax AC.
Niektóre tego rodzaju produkty rzeczywiście mają działanie uspokajające, ale pamiętajmy, że optymalny efekt osiągniemy wyłącznie wtedy, gdy jednocześnie będziemy przygotowywać i przyzwyczajać konie do czynników stresogennych, na jakie będą narażone w czasie zawodów. Warto uważnie czytać etykiety i nie oczekiwać, że podawanie suplementów czy feromonów rozwiąże nasz problem z nerwowym koniem. Sprawdźmy również, czy dany suplement faktycznie działa skutecznie w przypadku naszego konia.
Zachowajmy spokój.
Niepokój jeźdźca przenosi się na konia. Mamy dowody, że konie są w stanie wyczuć nasze tętno, a kiedy ono rośnie, rośnie również nasz poziom hormonów stresu, co koń również jest w stanie wyczuć.
Im bardziej będziemy zrelaksowani i spokojni, zamiast stresować się i denerwować nadchodzącym startem, tym lepiej. Warto nauczyć się technik radzenia sobie ze stresem, takich jak ćwiczenia oddechowe lub medytacja, i stosować je podczas wyjazdów na zawody.
Podsumowanie
Przyjrzyjmy się warunkom transportu, pobytu w stajni, relacjom z innymi końmi i zmianom aktywności fizycznej, jakim podlegają nasze konie w czasie wyjazdów na zawody, i podejmijmy stosowne kroki, by zminimalizować czynniki stresogenne po to, by nasz koń mógł jak najlepiej wykonać swoją pracę. Oczywiście, każdy wyjazd wiąże się z pewnym poziomem stresu, ale naszym celem jest ograniczenie jego negatywnego wpływu poprzez właściwe przygotowanie i stosowanie odpowiednich praktyk treningowych w czasie zawodów i poza nimi.
Takie postępowanie pomoże koniowi poczuć się lepiej fizycznie i psychicznie, a nam samym zapewni bezpieczeństwo w kontaktach z naszym wierzchowcem z ziemi i z siodła.
https://thehorse.com/190710/is-your-horse-stressed-out-at-shows-get-13-tips-to-help/
