Niezależnie od tego, czy nasz koń najwyraźniej nie jest w stanie przestać jeść lub czy je tak, jakby każdy kęs stanowił dla niego poważny wysiłek, warto przeczytać poniższe uwagi dotyczące oceny poziomu apetytu, objawów, których niekiedy nie odczytujemy właściwie, oraz kilku wytycznych dotyczących opieki nad końmi.
Koński apetyt ulega zmianom na przestrzeni roku w wyniku działania kombinacji czynników, w tym: zawartości suchej masy i substancji odżywczych w paszy, poziomu hormonów, czasu potrzebnego na przeżucie paszy i szybkości pasażu treści przez przewód pokarmowy. Dokładny mechanizm tych zmian może być różny u różnych osobników i nadal wymaga dokładniejszego zbadania, jednak pomimo to możemy posłużyć się tymi informacjami, aby optymalnie dostosowywać metody opieki nad koniem. Prymitywne rasy koni mają szczególną skłonność do sezonowych zmian poziomu apetytu i kondycji ciała. Ta sezonowość sprawia, że konie przybierają na wadze w lecie, kiedy paszy jest dużo, a tracą wagę w zimie, kiedy jest jej znacznie mniej. Niezależnie od tego, czy nasz koń najwyraźniej nie jest w stanie przestać jeść lub czy je tak, jakby każdy kęs stanowił dla niego poważny wysiłek, warto przeczytać poniższe wskazówki dotyczące oceny poziomu apetytu, objawów, których niekiedy nie odczytujemy właściwie, oraz kilku uwag dotyczących opieki nad końmi.
Określ punkt wyjścia
- Konie wybredne i mało jedzące. Należy przez tydzień, rano i wieczorem, ważyć dawkę paszy objętościowej przed podaniem, a później zrobić to samo z pozostałościami po karmieniu. Następnie obliczyć średnią, aby określić jaka część porcji jest wyjadana. Otrzymany wynik porównujemy z idealną dawką suchej masy wyrażoną w procentach masy ciała konia, uwzględniając również obciążenie pracą i kondycję. Według wytycznych żywieniowych dla koni niepracujących średnia dawka suchej masy z paszy objętościowej wynosi około 2% masy ciała, przy czym dla koni pracujących lub wymagających większej liczby kalorii będzie to nieco więcej, a nieco mniej dla zwierząt dobrze wykorzystujących paszę lub mniej intensywnie użytkowanych. Jeśli koń wyjada bardzo mało siana (poniżej absolutnego minimum 1,5% masy ciała), warto skontaktować się z lekarzem weterynarii i wykluczyć potencjalne problemy ze zdrowiem, jednocześnie dostosowując sposób żywienia tak, by zachęcić zwierzę do jedzenia.
- Konie stale głodne. Przez kilka dni mierzymy czas, jaki zajmuje danemu koniowi wyjedzenie określonej porcji paszy (1 lub 2 kg, zależnie od tego, ile czasu mamy na obserwacje). Kilka takich pomiarów da nam przybliżone pojęcie na temat czasu, jaki zajmuje koniowi jedzenie takiej porcji. Uśredniony wynik mnożymy w taki sposób, by uzyskać czas wyjadania całej przeznaczonej dla konia porcji paszy. Dzięki temu dowiemy się, ile czasu zajmuje koniowi zjedzenie całej dawki oraz czy trzeba będzie zastosować paśnik spowalniający lub jakiś inny sposób wydłużania czasu jedzenia.
- Należy przyjrzeć się też liczbie i częstotliwości wypróżnień, która również może być wskazówką ilości wyjadanej paszy. Znając normalną dla danego zwierzęcia częstotliwość możemy szybko zauważyć wszelkie zmiany. U koni, które się nie najadają, mogą pojawić się takie zachowania jak ogryzanie drewna, koprofagia (zjadanie odchodów) oraz wyjadanie ściółki z trocin lub gleby. Świadczą one o tym, że potrzeba jedzenia i żucia nie została zaspokojona (dzieje się tak na przykład przy dietach ubogich we włókno)
Żywienie koni stale głodnych – wskazówki
– Zaspokojenie podstawowego zapotrzebowania na włókno. Należy się upewnić, że koń dostaje wystarczająco dużo paszy, by zaspokoić podstawowe zapotrzebowanie na włókno paszowe. Minimalne dzienne zapotrzebowanie na suchą masę to 1,5% masy ciała konia. Obliczywszy odpowiadającą danemu koniowi ilość suchej masy, dzielimy ją przez 0,85 (zawartość suchej masy w sianie to zazwyczaj 85%) lub przez 0,6 (60% suchej masy w sianokiszonce), a otrzymamy minimalne dzienne zapotrzebowanie na siano lub sianokiszonkę. Jeśli mamy do dyspozycji wyniki laboratoryjnej analizy siana, możemy użyć faktycznej zawartości suchej masy zamiast uśrednionej. W przypadku koni, u których część paszy objętościowej stanowi trawa z pastwiska, bardzo trudno jest określić zjadaną ilość, ale możemy posłużyć się poniższym sposobem obliczania: ilość suchej masy z trawy = (liczba godzin spędzonych na pastwisku/24) x masa ciała konia. Jeśli jednak trawy jest mało lub jest ona słabej jakości, wynik może być przeszacowany, ale przynajmniej będzie stanowić jakiś punkt wyjścia.
– Rozdzielenie dziennej dawki siana na wiele porcji. Należy przyjrzeć się podziałowi dziennej dawki siana na porcje. Zazwyczaj po prostu dzieli się ją na dwie równe części, poranną i wieczorną, a tymczasem w rzeczywistości na noc przypada znacznie więcej godzin, podczas których koń musi być zajęty jedzeniem, niż na dzień.
– Wydłużenie czasu żucia za pomocą paśników spowalniających wyjadanie (na przykład Haygain Forager) i/lub rozłożenie porcji siana w różnych miejscach boksu lub padoku. Takie zabiegi urozmaicają też otoczenie konia, a różne metody podawania paszy mogą zachęcać zwierzę do naturalnego stylu pobierania paszy i dodatkowo wydłużać czas jedzenia.
– Wybór odpowiedniego rodzaju paszy objętościowej. Jeśli nadal trudno jest zapełnić koniowi czas i zaspokoić jego zapotrzebowanie na włókno, można spróbować podawać mu pasze bardziej włókniste (np. siano z późnego zbioru) lub dodać nieco słomy (maksymalnie 30% dawki), ponieważ uważa się, że takie pasze są bardziej sycące.
– Sytość. Pasze o większej zawartości wody, która rozcieńcza składniki pokarmowe (na przykład wysłodki buraczane dla koni Simple System PuraBeet), szybciej zapewniają zwierzęciu uczucie sytości, nie wprowadzając jednocześnie nadmiaru kalorii. Pełna miarka mokrych wysłodków (około 150 g suchej masy) dostarcza jedynie 1,8 MJ energii strawnej, ale dobrze zapełnia żołądek. Można również wykorzystać do tego celu zastępujący siano granulat Haycare.
Wzmacnianie apetytu u wybrednych kuców lub mniej łakomych koni
- Optymalna smakowitość. Do pewnego stopnia zależy ona od rodzaju paszy (siano lub sianokiszonka) oraz terminu zbioru (wczesny lub późny), ale właściciele koni również mogą na nią wpływać za pomocą różnych zabiegów. Wyniki badań wykazały, że moczenie siana obniża smakowitość, a parowanie ją zwiększa, a parowane siano okazało się znacznie bardziej atrakcyjne dla koni niż siano suche, moczone i sianokiszonka. Mając konia wybrednego lub wymagającego pod względem żywieniowym dobrze jest więc zainwestować w skuteczny parownik do siana, na przykład jeden z modeli firmy Haygain.
- Interesujący sposób podania. Koniom, które niezbyt chętnie korzystają z paśników spowalniających wyjadanie, można zaproponować siano podawane na różne sposoby na podobieństwo szwedzkiego stołu. Szeroki wybór może pomóc zachęcić konia do naturalnego stylu pobierania paszy, a w konsekwencji do wydłużenia czasu spędzanego na jedzeniu.
- Dodatkowe wsparcie. U intensywnie trenujących koni suplementacja witaminami z grupy B może pomóc zwiększyć apetyt. Jednym z takich preparatów jest Foran B-Complete – smakowity suplement dla koni, zawierający kompletny zestaw witamin z grupy B poprawia apetyt i zwiększa wykorzystanie paszy, co jest istotne zwłaszcza dla koni słabiej trawiących, zestresowanych i niechętnie jedzących, a także koni wyczynowych o wysokim zapotrzebowaniu na energię.
Bibliografia:
Brown, E., Tracey, S and Gowers, I. (2013) An investigation to determine the palatability of steamed hay, dry hay and haylage. Proceedings of British Society of Animal Science Conference, Nottingham April 2013. p 104.
Dugdale, A.H.A., Curtis, G.C., Cripps, P.J., Harris, P.A., McG. Argo, C. (2011) Effects of season and body condition on appetite, body mass and body composition in ad libitum fed pony mares. The Veterinary Journal, 190 (3): 329-337.
Moore-Colyer, M.J.S. and Payne, V. (2012) Palatability and ingestion behaviour of 6 polo ponies offered a choice of dry, soaked and steamed hay for 1 hour on three separate occasions. Advances in Animal Biosciences. Healthy Food from Healthy Animals. Vol 3 part 1. 127
Owens, T.G., Barnes, M., Gargano, V.M., Julien, L., Mansilla, W.D., Devries. T.J., McBride, B.W., Merkies, K., Shoveller, A.K. (2019) Nutrient content changes from steaming or soaking timothy-alfalfa hay: effects on feed preferences and acute glycaemic response in Standardbred racehorses. Journal of Animal Science, 97 (10): 4199-4207.
