NIepożądane zachowania jak tkanie, łykawość i krążenie po boksie, często występują u koni wyczynowych, a także u wielu koni rekreacyjnych. Poza nieestetycznym widokiem, potencjalnymi zagrożeniem dla infrastruktury stajni oraz problemami z dobrostanem dotkniętych takimi problemami zwierząt, zachowania stereotypowe mają też istotne konsekwencje zdrowotne, takie jak uszkodzenia zębów, urazy stawów skroniowo-żuchwowych, pogorszenie wydolności, utrata wagi i kolki.
Łykawość to najbardziej problematyczne z zachowań stereotypowych. Koń opiera siekacze na jakimś przedmiocie i z charakterystycznym odgłosem zasysa powietrze do przełyku. Prawdziwa przyczyna łykawości nadal pozostaje nieznana. Niektórzy sugerują, że ma ona związek z niedoborami pokarmowymi lub niewłaściwymi warunkami utrzymania. Inni uważają, że winę należy złożyć na karb zaburzeń funkcjonowania organizmu, na przykład obniżonego poziomu antyoksydantów lub nasilonego stresu oksydacyjnego.
Pierwiastki śladowe, takie jak selen, cynk, magnez i miedź, chronią komórki organizmu przed stresem oksydacyjnym, więc grupa naukowców postanowiła przyjrzeć się hipotezie zakładającej wpływ stresu oksydacyjnego na występowanie łykawości. Aby sprawdzić tą teorię, naukowcy pobierali krew od koni w trakcie lub bezpośrednio po epizodzie łykania, a następnie w czasie odpoczynku. Testowano również grupę kontrolną złożoną z koni, które nigdy nie łykały. Próbki następnie analizowano pod kątem obecności markerów stresu oksydacyjnego.
Najważniejszym wnioskiem płynącym z wyników jest to, że poziom selenu w osoczu koni łykawych był znacznie niższy niż u koni z grupy kontrolnej, podczas gdy najniższy z zanotowanych poziomów tego pierwiastka występował w próbkach pobranych podczas epizodu łykania.
Opierając się na uzyskanych danych, naukowcy stwierdzili, iż wahania poziomu selenu – silnego przeciwutleniacza – mogą odgrywać rolę w rozwoju zachowań związanych z łykawością, co jest kolejnym dowodem potwierdzającym teorię o powiązaniu pomiędzy łykawością a nasilonym stresem oksydacyjnym i zmianami w poziomach kluczowych pierwiastków śladowych.
Niezbilansowane poziomy mikroelementów mogą mieć negatywny wpływ na wiele mechanizmów fizjologicznych, dlatego też należy upewnić się, że łykawy koń otrzymuje odpowiednią dawkę wszystkich kluczowych składników odżywczych, w tym pierwiastków śladowych, w odpowiednich do wymagań gatunkowych proporcjach. Koń nie ma zbyt dużej możliwości pobierania selenu z paszy, ponieważ większość gleb w Polsce jest dość uboga w ten pierwiastek, a w konsekwencji naturalne pasze również nie są w stanie pokryć zapotrzebowania zwierzęcia. Selen trzeba więc suplementować w odpowiedniej dla danego konia ilości, szczególnie u zwierząt narażonych na silny stres oksydacyjny, jak konie wyczynowe i wyścigowe, klacze i ogiery hodowlane, odsadki oraz młodzież w okresie intensywnego wzrostu. Jeśli u naszego konia występuje silny niedobór selenu, warto pomyśleć o celowanej suplementacji preparatem o wysokim poziomie tego pierwiastka, zawierającym poza selenem dużą dawkę witaminy E, która współdziała z tym pierwiastkiem w procesach ochrony przed wolnymi rodnikami.
Profilaktycznie można podawać koniowi dobrze zbilansowany pod względem mineralnym balancer do paszy, na przykład GAIN Stud Care 32 dla koni hodowlanych lub GAIN Cereal Balancer, jeśli koń dostaje głównie owies. Trzeba przy tym pamiętać, że trzeba ściśle trzymać się dawek, ponieważ nadmiar selenu jest równie szkodliwy jak niedobór, więc przed rozpoczęciem intensywnej suplementacji należy koniecznie skonsultować się z lekarzem weterynarii lub specjalistą ds. żywienia koni.
Sposób utrzymania i opieki nad koniem również gra istotną rolę w minimalizowaniu występowania zachowań stereotypowych. Uważa się, że takie strategie, jak udostępnianie zwierzęciu zabawek, stały i nieograniczony dostęp do siana lub pastwiska, możliwość utrzymywania kontaktu wzrokowego z innymi końmi lub długotrwały pobyt na padoku w grupie innych koni, znacznie poprawiają zachowanie dotkniętych łykawością koni.
*Omidi, A., R. Jafari, N. Saeed, et al. 2018. Potential role for selenium in the pathophysiology of crib-biting behavior in horses. Journal of Veterinary Behavior 23:10-14.
https://ker.com/equinews/possible-link-selenium-cribbing-horses/
