Określenie “nagła zmiana diety” padające z ust specjalistów żywieniowych słyszeliśmy już wiele razy, ale co to tak naprawdę znaczy? Jak możemy jej uniknąć i właściwie dlaczego powinniśmy zwracać na to uwagę?

Nagła zmiana to każde drastyczne odchylenie od dotychczasowej diety, takie jak raptowne włączenie paszy treściwej lub znaczne zwiększenie jej ilości, albo przejście z diety opartej na paszach objętościowych na pełnoporcjowe żywienie gotowymi paszami. Nawet rozpoczęcie żywienia innym niż dotychczas rodzajem siana lub przejście z siana na trawę pastwiskową może być taką nagłą zmianą, zależnie od wrażliwości danego konia.

Koński przewód pokarmowy musi zaadaptować się do każdej zmiany w diecie. Zasiedlające jelito grube mikroorganizmy, zwane mikrobiomem lub mikrobiotą jelitową, odgrywają kluczową rolę w fermentacji pasz objętościowych, a więc w istotny sposób wpływają na zdrowie i prawidłowe funkcjonowanie całego przewodu pokarmowego.

Stały skład i jakość diety sprawia, że mikroorganizmy jelitowe są “zadowolone” i mają się doskonale. Z kolei nagła modyfikacja żywienia wywołuje drastyczne zmiany w składzie gatunkowym, liczebności i stabilności populacji bakterii, grzybów i pierwotniaków, przez co może dochodzić do zaburzeń trawienia i fermentacji pasz. Ponadto zmiany w składzie mikrobioty i wahania jej zdolności do fermentacji mogą mieć bardzo szkodliwe dla zdrowia konia następstwa, takie jak subkliniczna kwasica jelita grubego, kolka, ochwat, biegunka, utrata wagi i zaburzenia zachowania.

Utrzymanie stabilności mikrobioty jest bezwzględnie konieczne dla optymalnego zdrowia oraz prawidłowego wykorzystywania pasz (np. uzyskiwania maksymalnej ilości energii z paszy). Ten fakt tłumaczy niesłabnącą popularność takich suplementów dla koni, jak oparty na prebiotykach i łatwostrawnym włóknie Foran NutriGard, który stabilizuje odczyn treści przewodu pokarmowego i wspomaga namnażanie się pożytecznych mikroorganizmów wchodzących w skład prawidłowej mikrobioty.

Jeśli poziom kwasowości w jelicie grubym pozostaje mniej więcej stały, negatywne efekty nagłych zmian w żywieniu mogą zostać złagodzone. Nawet wtedy, kiedy możemy kontrolować pH treści jelita poprzez bufor jelitowy, inne czynniki, takie jak rodzaj paszy lub źródła energii (skrobia) docierające do mikrobioty i ulegające fermentacji, mogą spowodować namnażanie się jednego rodzaju bakterii a spadek liczebności innego.

W jednym z badań ustalono, że zmiana żywienia z siana na zielonkę i odwrotnie powodowała znaczące zmiany mikrobioty, szczególnie przez kilka pierwszych dni po takiej zmianie. Badacze stwierdzili, że znacząco wzrastała populacja bakterii z rodzaju Lactobacillus produkujących kwas mlekowy, który z kolei obniżał pH w jelicie grubym, przy czym wzrost populacji Lactobacillusa był większy przy nagłym przejściu z siana na zielonkę pastwiskową.

Nawet przy tak nieznaczących na pierwszy rzut oka sytuacjach, jak przejście z jednej partii siana na drugą, lepiej się upewnić, że zmiana paszy nastąpi na przestrzeni tygodnia lub dwóch. Jeśli to możliwe, przy wszelkich takich zmianach warto włączyć preparaty buforujące treść jelitową, takie jak wspomniany NutriGard, które ochronią mikrobiotę.

Oto garść dodatkowych porad:

• Warto kupować nową partię siana jakiś czas przed zużyciem poprzedniej i mieszać siano z obu partii tak, aby zapewnić łagodne przejście na nowe siano.
• Zapewnić regularny dostęp do pastwiska. Lepiej jest wypuszczać konia codziennie na kilka godzin, niż tylko raz lub dwa razy w tygodniu.
• Pozwolić koniom stopniowo przyzwyczaić się do jedzenia trawy, powoli wydłużając czas przebywania na pastwisku. Jeśli to konieczne, można użyć kagańca pastwiskowego, który zapobiegnie zbyt szybkiemu jedzeniu trawy i negatywnym zmianom mikrobioty.
• Poza wypuszczaniem na pastwisko umożliwić również dostęp do siana, aby utrzymać pewną ciągłość rodzaju paszy docierającej do mikroorganizmów jelitowych.

 *Garber, A., P. Hastie, D. McGuinness, P. Malarange, and J. Murray. 2020. Abrupt dietary changes between grass and hay alter faecal microbiota of ponies. PLoS One 15(8):e0237869.

https://ker.com/equinews/avoid-abrupt-changes-in-equine-diets/