Zaburzenia wydzielania insuliny to główna cecha końskiego zespołu metabolicznego. Dieta i odpowiedni trening nadal pozostają jedynymi skutecznymi sposobami na radzenie sobie z tym schorzeniem, ale naukowcy i lekarze weterynarii przyglądają się również możliwościom wykorzystania pioglitazonu – leku stosowanego przy zaburzeniach insulinowych u ludzi*.
Zaburzenia wydzielania insuliny rozwijają się u koni wtedy, kiedy organizm przestaje prawidłowo reagować na działanie tego hormonu, który ma za zadanie pomagać komórkom w wychwytywaniu glukozy z krwi. Tymczasem u chorych koni podwyższony jest zarówno poziom glukozy, jak i insuliny.
Podwyższona glukoza i insulina na dłuższą metę wpływają negatywnie na organizm konia i zwiększają ryzyko ochwatu.
Gdy tylko powstał pomysł przejęcia pioglitazonu z medycyny ludzkiej, rozpoczęto badania farmakokinetyczne, które miały na celu zbadanie absorpcji, metabolizmu i wydalania tej substancji u koni. Wyniki były obiecujące, więc zaplanowano dalsze testy. W jednym z nich określano działanie pioglitazonu na grupę 15 koni i kuców, którym przez 28 dni podawano raz dziennie doustnie dawkę 2 mg/kg masy ciała.
W 14 i 28 dniu badania każde zwierzę poddano testowi obciążenia glukozą w podaniu doustnym. Jest to test o tyle podobny do badania polegającego na dożylnym podaniu glukozy, że w obu przypadkach mierzymy zmiany poziomu glukozy i insuliny w odpowiedzi na wzrost poziomu cukru, co ma imitować zjedzenie przez zwierzę porcji wysokocukrowej paszy lub bujnej trawy.
U koni i kuców, którym podawano pioglitazon, odpowiedź insulinowa była znacznie zredukowana, co sugeruje, że w ich przypadku potrzeba było mniejszej ilości insuliny, by skutecznie kontrolować poziom glukozy we krwi.
Pioglitazon blokuje specyficzne receptory komórkowe, co powoduje wzrost wrażliwych na działanie insuliny komórek tkanki tłuszczowej, które jednocześnie produkują więcej adiponektyny – hormonu silnie zwiększającego wrażliwość na insulinę.
Poza obniżeniem stężenia insuliny we krwi, pioglitazon wpłynął też na znaczny wzrost poziomu adiponektyny.
Wyniki tego badania są bardzo obiecujące, a dalsze testy w tym kierunku mogą wpłynąć na przyspieszenie udostępnienia leku do stosowania klinicznego. Jednak nawet jeśli pioglitazon wejdzie do użycia w medycynie weterynaryjnej, nie powinniśmy rezygnować z zalecanej dla chorych zwierząt diety i treningu, opisanych w najnowszych wytycznych European College of Equine Internal Medicine. Wytyczne zakładają osiągnięcie idealnej dla danego konia wagi poprzez utratę od 0,5 do 1% aktualnej masy ciała na tydzień. Ten cel można zrealizować następującymi sposobami:
- Podając dietę opartą na paszach objętościowych w dziennej dawce równej od 1,4 do 1,7% masy ciała konia.
- Używając pasz objętościowych zawierających poniżej 10% cukrów prostych, co ograniczy skoki poziomu insuliny.
- Stosując dawkę pasz objętościowych równą 1,15% masy ciała dziennie w przypadku koni i kuców trudno tracących na wadze.
- Eliminując z diety wszelkie przysmaki, w tym również oparte na zbożach pasze uzupełniające oraz owoce lub warzywa, takie jak marchew i jabłka, oraz pasze wysokotłuszczowe.
- Wprowadzając regularną aktywność fizyczną u koni i kuców, które nie wykazują kulawizny.
- Warto rozważyć suplement regulujący poziom cukru i insuliny. Powinniśmy szukać przeznaczonego dla koni z problemami metabolicznymi produktu od sprawdzonego i godnego zaufania producenta, na przykład Derbymed Crosulin, zawierający wyciągi ziołowe i skuteczną dawkę chromu.
*Legere, R.M., D.R. Taylor, J.L. Davis, K. Bello, C. Parker, R.L. Judd, and A.A. Wooldridge. 2019. Pharmacodynamic effects of pioglitazone on high molecular weight adiponectin concentrations and insulin response after oral sugar in equids. Journal of Equine Veterinary Science 82:102797.
