Wpływ leków przeciwwrzodowych na stan kości u koni

Czy leki stosowane przy chorobie wrzodowej mogą osłabiać końskie kości? Nowe badanie z centrum Kentucky Horse Research analizuje zdolność absorpcji wapnia u koni leczonych omeprazolem.

Prawidłowy stan kości od zawsze jest przedmiotem szczególnej troski w świecie wyścigowym i z tego względu stanowi obiekt szeroko zakrojonych badań. Wśród najnowszych badań na ten temat znalazło się studium na temat możliwego powiązania między leczeniem omeprazolem a zredukowaną absorpcją wapnia u koni pełnej krwi angielskiej.

Zakrojone na małą skalę badanie, przeprowadzone przez dr Pagan i współpracowników w centrum badawczym Kentucky Equine Research Center, zakładało ustalenie wpływu omeprazolu na absorpcję wapnia. Badacze zamierzali sprawdzić, czy omeprazol zakłóca zdolność organizmu do pozyskiwania i wchłaniania wapnia na poziomie koniecznym do utrzymania prawidłowego stanu kości.

Leki takie jak omeprazol (inhibitory pompy protonowej) są powszechnie stosowane u ludzi w leczeniu takich schorzeń, jak nawracające wrzody żołądka i dwunastnicy, nadżerkowe zapalenie przełyku oraz choroba refluksowa przełyku.

Inhibitory pompy protonowej ograniczają wydzielanie kwasów żołądkowych, co nie tylko pozwala na gojenie uszkodzonej śluzówki żołądka, ale również zapobiega tworzeniu się nowych owrzodzeń. W miarę postępów gojenia zwykle zauważamy u konia zmniejszenie bolesności oraz poprawę funkcjonowania żołądka.

Na podstawie wyników licznych długoterminowych badań i eksperymentów z zakresu medycyny ludzkiej wiemy jednak, że inhibitory pompy protonowej mogą wywoływać skutki uboczne w postaci nasilonego ryzyka skurczów i bólów mięśni. Istnieją też dowody, że u kobiet mogą one niekiedy przyspieszać rozwój zmian zwyrodnieniowych stawów.

Udowodniono, że u ludzi przedłużone stosowanie inhibitorów pompy protonowej skutkowało znaczącym zwiększeniem ryzyka złamań kości, a w szczególności złamań kości biodrowej, kości nadgarstka i kręgosłupa, co dotyczy zwłaszcza pacjentów powyżej 50 roku życia, pacjentów przyjmujących duże dawki leku lub leczonych dłużej niż rok.

Poza medycyną ludzką inhibitory pompy protonowej najczęściej są stosowane właśnie u koni, jednak nie dysponujemy zbyt wieloma badaniami analizującymi możliwe skutki uboczne stosowania omeprazolu u tego gatunku zwierząt.

Ocenia się, że średnio od 50 do 90% koni sportowych w czasie sezonu startów doświadcza nawracających wrzodów żołądka i częściej otrzymuje liczne dawki omeprazolu zapobiegawczo lub w ramach kuracji.

Stwierdzono, że wrzody żołądka najczęściej występują u wyścigowych koni pełnej krwi (80 do 93% populacji), dlatego też właśnie ta grupa koni najczęściej otrzymuje leki.

Wrzody żołądka u koni pojawiają się w wyniku działania czynników związanych z fizjologią trawienia, stylem życia i dietą typową dla koni wyczynowych. Koński żołądek ma znacznie mniejszą pojemność w porównaniu do innych gatunków i przez całą dobę wydziela kwasy konieczne do trawienia wysokowłóknistych traw o niskiej zawartości białka. Z tego właśnie powodu karmienie w dużych odstępach czasowych przyczynia się do wzrostu kwasowości treści żołądkowej, podobnie jak żywienie dużymi porcjami ziaren zbóż, które są źródłem lotnych kwasów tłuszczowych.

Stres związany ze startami w zawodach, transportem, zmianą stajni i składu stada również może nasilić produkcję kwasów. Taki efekt występuje także przy długotrwałym podawaniu niektórych niesteroidowych leków przeciwzapalnych.

Objawy wrzodów mogą być różne, a ich nasilenie może się wahać od słabszego apetytu i posmutnienia do znacznego obniżenia możliwości fizycznych konia, bólów kolkowych oraz nagłych zachowań lękowych lub agresji. Ostateczne rozpoznanie ustalamy za pomocą badania gastroskopowego.

Leki zawierające omeprazol, takie jak GastroGard, są skuteczne i łatwe w stosowaniu, zwykle w ilości jednej dawki dziennie.

W omawianym badaniu zdecydowano się na identyczne dawkowanie.

Badanie przeprowadzono na grupie czterech dorosłych wałachów pełnej krwi, których dieta składała się z siana z tymotki, zwykłej paszy treściwej, suplementu witaminowego oraz soli. Wszystkie konie otrzymywały dziennie dawkę 18 gramów wapnia pochodzącego z dolomitu lub alg morskich. Taką dietę konie otrzymywały przez okres 12 tygodni, przy czym cały ten okres podzielono na mniejsze 21-dniowe etapy, w czasie których kolejno każdy z koni dostawał codziennie pełną dawkę preparatu GastroGard.

Od wszystkich badanych koni, zarówno tych, które w danym momencie dostawały omeprazol, jak i od pozostałych, pobierano krew do testów na zawartość wapnia i porównywano otrzymane wyniki.

Wyniki wykazały, że poziom wapnia zdecydowanie spadał o 15,6-20,3%, co oznacza, że omeprazol rzeczywiście wpływa na absorpcję tego pierwiastka u koni. Warto odnotować, że w czasie krótkoterminowej terapii omeprazolem nie stwierdzono znaczącej zmiany całkowitego poziomu wapnia, ale uzyskane wyniki pozwalają przewidywać, że zmiany będą wyraźniejsze w czasie terapii długoterminowej u koni pracujących.

Innymi słowy, bardzo prawdopodobne jest, że długotrwałe stosowanie omeprazolu (powyżej jednego roku) może spowodować obniżenie gęstości kości i zwiększenie ryzyka złamań u koni wyścigowych.

Badanie dr Pagana nie ma na celu zniechęcania do używania omeprazolu ani nakreślania jakichś granic dotyczących długości kuracji z użyciem tego leku, ale stanowi podstawę dla istotnych zaleceń, które pozwolą na ograniczenie negatywnego wpływu omeprazolu na absorpcję wapnia.

Konie leczone omeprazolem (lub innymi lekami z grupy inhibitorów pompy protonowej) powinno się regularnie badać i monitorować u nich skuteczność absorpcji wapnia, a także podaż tego pierwiastka w diecie. Oznacza to, że nie powinniśmy z góry zakładać, że zwykłe pasze zawierają wystarczającą ilość wapnia, by zaspokoić zapotrzebowanie koni w trakcie leczenia wrzodów.

Zważywszy, że omeprazol może wpływać na redukcję ilości wapnia w organizmie konia, warto zadbać o odpowiednią dawkę tego pierwiastka w diecie, aby zrównoważyć ewentualne niedobory. Pasze naturalnie bogate w wapń, takie jak sieczki z lucerny Simple System Alfa-O i Build&Shine, a także granulowane wysłodki buraczane PuraBeet będą dobrym, dietetycznym dodatkiem do dawki dla konia w trakcie kuracji. Ponadto wpływają one pozytywnie na stan żołądka poprzez neutralizację kwasów w treści żołądkowej.