Skąd koń bierze energię?
Każdy organizm potrzebuje energii do życia, a co najważniejsze dla sportowców – do pracy mięśni. Uzyskuje ją z pochodzących z paszy substancji: cukrów (glukozy), tłuszczy i do pewnego stopnia białek.
Tłuszcze stanowią bardzo bogate źródło kalorii, ale ich metabolizm wymaga obecności tlenu, a energia uwalnia się raczej powoli. Z kolei metabolizm białek jest niezbyt ekonomiczny, ponieważ organizm zużywa już istniejące kalorie do produkcji kolejnych kalorii z białka. Cukry natomiast są wykorzystywane i spalane bardzo szybko i nie potrzeba do tego tlenu.
Procesy metabolizmu tlenowego i beztlenowego zachodzą w organizmie bez przerwy. W spoczynku lub przy niezbyt intensywnym wysiłku fizycznym tlen jest łatwo dostępny, a organizm nie potrzebuje aż tak intensywnego dopływu energii, więc głównym paliwem będą tłuszcze. W miarę wzrostu intensywności pracy rośnie wykorzystanie energii z cukrów, a spada wykorzystanie tłuszczy. Przy intensywnym wysiłku, na przykład podczas trwającej dwie minuty gonitwy, większa część energii będzie pochodzić właśnie z beztlenowego spalania cukrów.
Energia paszy. Co zawiera dieta dla koni?
Z żywieniowego punktu widzenia energia paszy pochodzi z tłuszczy, cukrów prostych i skrobi lub z włókna paszowego znajdującego się w sianie lub zielonce. Skrobia i cukry proste przeważają w ziarnach zbóż (owsie, kukurydzy itp.), są łatwo i szybko trawione i absorbowane do krwi. Z kolei podczas bakteryjnej fermentacji włókna w jelicie ślepym i grubym powstają lotne kwasy tłuszczowe, które następnie również są wchłaniane do krwi. Mogą one być od razu wykorzystane jak paliwo lub przekształcone w zapasy energii (glukozę lub tłuszcz).
Z punktu widzenia zdrowia jelit włókno jest bardzo ważne, ponieważ konie karmione zbyt małą ilością siana częściej chorują na kolkę. Włókno z siana zapewnia nieco mniej energii niż skrobia i cukry. Z kolei tłuszcz jest doskonałym źródłem energii w diecie, ponieważ, jak wspomniano powyżej, z jednego kilograma tłuszczu koń uzyskuje ponad dwa razy więcej energii niż z kilograma cukrów. Dlatego też dodatek tłuszczu jest doskonałym sposobem na podniesienie energii w diecie bez konieczności podawania dużych ilości zboża lub gotowych pasz, co może doprowadzić do problemów trawiennych.
Bilansowanie tłuszczu i cukrów w diecie konia
Konie żywione wysokocukrowymi paszami są narażone na problemy metaboliczne i ochwat. Ponadto istnieją pewne dowody, że konie przystosowane do diet bogatych w tłuszcze są w stanie skuteczniej pozyskiwać z nich energię, dzięki czemu nie potrzebują aż tyle cukrów. Taki efekt często jest nazywany “oszczędzaniem glikogenu”. Dieta wysokotłuszczowa ogranicza zakwaszenie mięśni (i szybkie męczenie się konia) podczas bardzo intensywnego wysiłku, co jest istotne w przypadku koni wyścigowych. Konie żywione paszami z dużą zawartością tłuszczu wolniej się męczą i nie cierpią aż tak z powodu zakwasów po wysiłku.
Pamiętajmy, że skrobia i cukry są równie istotne jak tłuszcze, ponieważ są stale wykorzystywane jako paliwo i nawet konie przyzwyczajone do wysokotłuszczowej diety będą potrzebowały znacznych zapasów cukrów we krwi i mięśniach, by móc szybko skorzystać z tej energii przy bardzo intensywnym wysiłku.
Karmienie konia a start w wyścigu
Dodatkowo, równie istotna jest kwestia karmienia w dniu wyścigu. Jeśli koń otrzyma paszę treściwą zbyt wcześnie przed wyścigiem, może to wywołać spadek poziomu glukozy we krwi i brak energii do biegu.
Wyniki jednego z badań wskazały, że u koni, które przed wyścigiem dostały kukurydzę (paszę wysokoskrobiową), stężenie glukozy we krwi podczas biegu było niższe niż u koni, które nie dostały nic. Dlatego zaleca się, by karmić nie później niż cztery godziny przed przewidywanym startem. Z kolei siano ma mniejszy wpływ na wahania poziomu insuliny i glukozy, jednak wiąże się z obciążeniem przewodu pokarmowego masą włókna, więc nie powinno się go podawać, gdy koń ma wystartować w krótkim czasie po karmieniu.
Konie wyścigowe są skłonne do kolek i wrzodów żołądka, czemu możemy częściowo zaradzić podając dużą ilość siana, którego lepiej nie ograniczać.
Koń wyścigowy ważący 450 kg wymaga ponad dwa razy więcej energii niż koń o tej samej wadze, ale niepracujący. Powinien otrzymywać dawkę siana równą 1,5—2%, aby zapewnić prawidłowe funkcjonowanie przewodu pokarmowego.
Pozostałą część zapotrzebowania energetycznego musimy wypełnić za pomocą pasz treściwych przeznaczonych dla koni wyczynowych. Pasze o wyższej energii zwykle mają spory udział tłuszczu.
Optymalnie byłoby więc poszukać paszy o względnie dużej zawartości tłuszczu i niskim poziomie włókna, ponieważ im więcej tłuszczu, a mniej włókna, tym wyższa energia paszy. Wszystkie powyższe warunki spełnia pasza opracowana specjalnie dla koni wyścigowych – GAIN Freedom Cubes. Jeśli natomiast nasz koń potrzebuje dodatkowej porcji tłuszczu, warto pomyśleć o dodatku oleju lnianego.
Zapotrzebowanie na pasze treściwe u koni wyścigowych jest zwykle wysokie, przez co konie mogą otrzymywać nawet do 5 kg pasz dziennie. Aby zmniejszyć ryzyko kolki dawkę tę trzeba dzielić na kilka mniejszych posiłków. Warto również nawiązać współpracę z lekarzem weterynarii i specjalistą żywieniowym, by opracować dietę, która spełni bardzo wysokie zapotrzebowanie energetyczne konia wyścigowego.
www.canadianthoroughbred.com/magazine/nutrition/feeding-for-racing-energy/
