Stajnia jest dla konia nienaturalnym środowiskiem, w którym jest on potencjalnie narażony na kontakt z unoszącym się w powietrzu kurzem, składającym się z bakterii, roztoczy, pyłków roślin, zarodników pleśni i fragmentów roślin. Ważne jest więc, by ograniczyć do minimum kontakt z kurzem po to, by uniknąć problemów oddechowych u koni spędzających w stajni większość czasu.
Wyniki rozlicznych badań wykazały, że ilość kurzu w stajni zależy od rodzaju paszy objętościowej, rodzaju ściółki i sposobu obsługi stajni. Wszystkie czynności wykonywane w czasie, kiedy konie stoją w boksach, takie jak czyszczenie boksów i zamiatanie, mają największy wpływ na jakość powietrza.
Rodzaj ściółki i częstotliwość sprzątania w boksach (codzienne sprzątanie lub utrzymywanie zwierząt na głębokiej ściółce) w oczywisty sposób oddziałują na zawartość kurzu w powietrzu, jednak to pasza objętościowa ma największy wpływ na to, co bezpośrednio dostaje się do końskich płuc.
Udowodniono, że zamiana słabej jakości siana i ściółki słomiastej na trociny i pasze granulowane spowodowała obniżenie o 50% zawartości pyłów i kurzu w powietrzu stajennym. Ponadto ilość kurzu bezpośrednio wdychanego przez konia spadła do 3% po zmianie ściółki, paszy i sposobu obsługi.
W jednym z badań (Auger i Moore-Colyer) zbadano związek pomiędzy zawartością kurzu w powietrzu bezpośrednio wdychanym przez konia z ogólną ilością zanieczyszczeń w powietrzu stajennym w dwóch rodzajach budynków – tradycyjnej stajni boksowo-korytarzowej oraz stajni angielskiej. Przebadano 72 stajnie, w których za pomocą specjalnych urządzeń działających na zasadzie cyklonu mierzono ogólny poziom zanieczyszczeń w powietrzu stajennym oraz w powietrzu bezpośrednio wdychanym przez konia.
Najniższą zawartość lotnych cząstek, niezależnie od typu stajni, stwierdzono tam, gdzie stosowano ściółkę z trocin oraz parowniki do siana Haygain. Największa ilość kurzu i pyłów w powietrzu stajennym oraz wdychanym bezpośrednio przez zwierzęta pochodziła z suchej słomy i siana, przy czym w stajniach tradycyjnych stwierdzono, że oba te wskaźniki były znacznie wyższe niż w stajniach angielskich. Dowodzi to, że znacznie wyższy poziom zanieczyszczeń utrzymuje się we wspólnej przestrzeni niż w odizolowanych od siebie boksach angielskich.
Rodzaj paszy treściwej również ma wpływ na ilość lotnych cząstek w powietrzu stajennym. Dostępne w handlu gotowe pasze granulowane na ogół generują o 10-12% mniej kurzu w porównaniu do nieoczyszczonego owsa, natomiast karmienie owsem oczyszczonym lub parowanymi płatkami jęczmiennymi skutecznie redukuje poziom kurzu i pyłów aż o 80%. Z kolei gniecione ziarno owsa i jęczmienia generuje 60 razy więcej kurzu i lotnych cząstek oraz 10 razy więcej zarodników grzyba Aspergillus fumigatus niż komercyjne pasze z dodatkiem melasy.
Okazuje się, że rodzaj paszy ma znacznie większy wpływ na to, co dostaje się do płuc konia, niż ściółka. Z kolei sprzątanie i zamiatanie stajni powoduje aż 19-krotny wzrost ogólnej zawartości kurzu w powietrzu, a 9-krotny w powietrzu wdychanym przez konia stojącego w boksie bezpośrednio sąsiadującym z zamiatanym korytarzem.
Ogólne stężenie kurzu w powietrzu oraz stężenie cząstek wdychanych przez konia mierzone w dzień okazało się niemal dwukrotnie wyższe od tych samych parametrów mierzonych w nocy, niezależnie od sposobu obsługi stajni, co tym bardziej wskazuje na wpływ czynności związanych z obsługą na poziom zanieczyszczenia powietrza.
Oczywiście wszystko, co dzieje się w budynku, ma wpływ na stan dróg oddechowych koni, jednak największe znaczenie ma to, co dostaje się bezpośrednio do płuc zwierzęcia.
Badacze piszą: “Nawet przy intensywnej wymianie powietrza w stajni (wymiana całości powietrza w budynku 5x na godzinę) stężenia kurzu w powietrzu stajennym były wielokrotnie mniejsze niż stężenia w powietrzu dostającym się bezpośrednio do płuc”.
Oznacza to, że znacząca poprawa warunków zdrowotnych nie nastąpi, dopóki nie usuniemy zapylenia pochodzącego z suchego siana, a więc dostającego się bezpośrednio do płuc konia. Zmiana jakości paszy jest więc jedynym sposobem na redukcję zapylenia. Parowniki do siana Haygain aż o 99% zmniejszają ilość kurzu
i lotnych cząstek dostających się do dróg oddechowych, co oznacza, że stanowią skuteczną metodę poprawy higieny dróg oddechowych dla koni utrzymywanych w stajni.
