Wtórna nadczynność przytarczyc na tle żywieniowym (choroba wielkiej głowy, big head disease) jest wynikiem niedoboru składników mineralnych w diecie. Stosunek wapnia do fosforu w końskiej diecie powinien wynosić 2:1. Jeśli jest on zaburzony, minerały słabo się wchłaniają. Koniom zaczyna brakować wapnia, kiedy zjadają go zbyt mało lub wtedy, kiedy jego wchłanianie jest zablokowane przez zbyt dużą ilość fosforu.
Żywieniowa niedoczynność przytarczyc u koni po raz pierwszy została zauważona u koni należących do pracowników gorzelni, którzy żywili je otrębami pszennymi i innymi zbożowymi produktami ubocznymi przemysłu piwowarskiego. Te produkty często zawierają dużo fosforu, ale mało wapnia. Kiedy w diecie jest zbyt mało wapnia, koń pobiera ten pierwiastek z własnych kości po to, by utrzymać właściwy poziom w osoczu, ponieważ wapń bierze udział w rozlicznych procesach fizjologicznych, w tym w skurczach mięśni, funkcjonowaniu nerwów i krzepnięciu krwi.
Pracownicy gorzelni spostrzegli, że na głowach ich koni pojawiły się nieprawidłowe zgrubienia kostne, a kości nosowe uległy deformacji i stały się nienaturalnie szerokie, stąd angielska nazwa choroby – big head disease, choroba wielkiej głowy. Te zgrubienia kostne to tak naprawdę zwłóknienia tworzące się w miejscach, gdzie kość utraciła część swej struktury mineralnej. Inne objawy choroby to sztywny, szczudłowaty chód, bolesność stawów i ruszające się zęby. Nieleczona choroba kończy się trwałym uszkodzeniem szkieletu.
U dorosłych koni szybkie wdrożenie leczenia jest w stanie doprowadzić do cofnięcia się większości zmian, a korekta diety umożliwi remineralizację kości. Choroba stanowi większe zagrożenie dla młodych, rosnących koni, ponieważ ich szkielet nie zakończył jeszcze rozwoju i nie jest całkowicie zmineralizowany. U młodych koni utrata masy mineralnej z kości może doprowadzić do trwałych deformacji kośćca, co sprawia, że dotknięte chorobą zwierzęta nie nadają się do użytkowania.
Pasze najczęściej kojarzone z nadczynnością przytarczyc u koni to te, które zawierają wysoki poziom szczawianów – związków chemicznych wiążących wapń, przez co staje się on niedostępny dla organizmu i nie wchłania się z przewodu pokarmowego. Aby zbilansować dietę o dużej zawartości szczawianów i w ten sposób zapobiec chorobie, dodajemy do dawki pokarmowej suplement wapniowy, gotową paszę pełnoporcjową o prawidłowym stosunku wapnia do fosforu lub siano z lucerny. Jeśli nie mamy dostępu do takiego siana, możemy je zastąpić sieczkami z lucerny Simple System Alfa-O lub Build & Shine.
Wartym polecenia suplementem dla koni z nadczynnością przytarczyc jest Foran Equine Cal-Gro – preparat wapniowo-fosforowy z dodatkiem innych istotnych dla kości składników: miedzi, cynku, krzemu i manganu, przeznaczony głównie dla klaczy źrebnych i młodych, rosnących koni. Jednak dzięki idealnemu stosunkowi Ca:P można go podawać również koniom dorosłym zagrożonym lub chorym na nadczynność przytarczyc. Jeśli zaś chcemy upewnić się, że nasz żywiony tradycyjnymi paszami koń stale otrzymuje właściwą dawkę wapnia i fosforu, można rozważyć stosowanie balancerów diety firmy RED MILLS: 30% GROCARE o podwyższonej zawartości zbilansowanego wapnia i fosforu, przeznaczonego dla źrebiąt, koni hodowlanych i młodzieży lub 20% Oat Balancer Cooked Mix dla pozostałych grup koni.
Na szczęście żywieniowa nadczynność przytarczyc zdarza się obecnie dość rzadko, szczególnie w krajach, w których popularne jest żywienie koni gotowymi paszami zawierającymi prawidłową dawkę wapnia. Kilka dziesięcioleci temu, kiedy nie rozumiano jeszcze znaczenia bilansu mineralnego diety, a konie były żywione dużymi dawkami otrębów pszennych, choroba wielkiej głowy występowała dość często. Obecnie większość koni dostaje gotowe pasze z dodatkiem wapnia, więc częstotliwość występowania schorzenia zmalała.
Trzeba pamiętać, że dodawanie dużych dawek suplementów fosforowych do gotowych pasz może zaburzyć bilans mineralny końskiej diety. Nieprawidłowe stosowanie suplementów często prowadzi do przedawkowania witamin i minerałów i pogorszenia jakości żywienia.
https://ker.com/equinews/big-head-disease-horses-calcium-deficiency/
